Dışsallık, herhangi bir ekonomik birimin faaliyeti sonucunda 3.kişiler üzerindeki olumlu yada olumsuz olarak bıraktığı etkidir.
Bu etki olumlu ise pozitif dışsallık, olumsuz ise negatif dışsallık denir.
Tüketiciden Tüketiciye pozitif dışsallık
- bir kimsenin bahçesini yeşillendirmesi sonucu komşusunun iyi bir manzara ve daha temiz havaya sahip olması
Tüketiciden Tüketiciye negatif dışsallık
- bir kimsenin çöpünü yol kenarına koyması, arabasından çıkan egzoz dumanı
Tüketiciden Üreticiye pozitif dışsallık
- bir kimsenin aldığı ürüne veya hizmete olumlu yorum yaparak tavsiye etmesi
Tületiciden üreticiye negatif dışsallık
- bir kimsenin aldığı mal veya hizmete olumsuz yorum yaparak kötülemesi
Dışşsalıkların içselleştirilmesi
1. Coase Teoremi
Taraflar az, dışsallık sınırlı düzeyde ise kendi aralarında tazminat sistemi ile dışsallıklar içselleştirilir.
2. Pigou Vergisi
Kirletene ödetme ilkesi ile hareket eder.
3. Permi
Kirlilik ortaya çıkmadan önce belirli bir kirletme hakkı satın alınmasıdır. Kirletme hakkı pazarlanabilmektedir.
4. Kaldor-Hicks
Bir sosyal durumdan başka bir sosyal duruma geçildiğinde eğer fayda elde eden kişi zarara uğrayan kişinin zararını tazmin ederse ve toplam faydada hala bir artış ortaya çıkarsa dışsalık yoktur ve politika devam etmektedir. Telafi edici yaklaşım olarak bilinir.
5. Scitovsky
Zarara uğrayan kişiler karşı tarafı ikna etmeye çalışmamalı, zarar veren taraf ikna etmeye çalışmalıdır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder